KANIT TEMELLİ ÖĞRETİM EĞİTİM NEDİR?

     Kanıt temelli öğretim eğitim veya Kanıta dayalı öğretim ve uygulamalar nedir ? Geleneksel eğitim ile farkları nelerdir ? Veri tutmak tutulan veriyi analiz etmek buna göre eğitim ve öğretim planı belirlemek neden önemlidir ? Bütün bunların cevabını birlikte aramak için bu yazıya köşemizde yerdik.

         Erken müdahale (0-6) yaş aralığında olan tanı almamış ya da  alma ihtimali olan  çocuklara yönelik bir erken yaş davranışsal eğitim programıdır. Çocuklar, burada kanıt temelli uygulamalar ve müdahaleler ile tamamen bilimsel ve uzman bir ekiple birlikte bebeğin veya çocuğun gelişimde önemli bir yere sahiptir. Bireyde tanı genetik faktörlerden daha çok çevresel uyaran eksikliğinden kaynaklanan bir gelişim geriliği ise bunu yapılan müdahaleler ile kısa sürede ortadan kaldırmak mümkün. Bireyde genetik etkilenmişlik fazla ise burda yapılan müdahaleler alınan tanı hangi gelişim alanlarını etkilediyse bu alanlarda görülen yetersizliği minumuma indirmek mümkün.

         Kanıta dayalı eğitim ve uygulamalarda 23 eğitim modelinden bahsedebiliriz bunlar;

• Uyaran temelli müdahaleler
• Bilişsel – Davranışsal stratejiler
•  Ayrımlı pekiştirme
•  Ayrık denemeli öğretim
• Egzersiz
• Sönme
• Problem davranışların işlevsel analizi
• İşlevsel iletişim öğretimi
•  Model olma
• Doğal öğretim teknikleri
• Akran aracılı müdahaleler
• PECS
• Temel tepki öğretimi
• İpuçları
• Pekiştirme
• Tepkiyi durdurma yeniden yönlendirme
• Replik silikleştirme
• Kendini yönetme
• Sosyal beceri öğretimi
• Beceri analizi
• Bekleme süreli öğretim
• Video model
• Görsel destekler

Davranışçı psikolojinin altında davranışçı kuramla gelişmiş ve günümüzde Uygulamalı davranış analizi olarak da bilinen bu bilim dalı olan Uygulamalı Davranıl  Analizi bilimi kanıta dayalı eğitim modellerinin çıkışında ve gelişiminde büyük rol oynamıştır. Kanıta dayalı olması özel eğitim sürecinde kat edilen yolun analizi söz konusudur. Yani; yukarıda yazılan kanıta dayalı eğitim modellerin hangisini uygular iseniz  kat edilen yolun davranışın kontrolünü sağlar eğer yapılan uygulama geçerli sistemli ve çocuğun gelişimine uygun ise karar değişikliğine uğratmadan sistemli ilerlemeyi eğer yanlış seçilen bir uygulama ve çocuğun gelişimine istenilen desteği sağlamada yetersiz kalıyorsa vakit kaybedilmeksizin durdurulup yeni yöntem ve uygulamaya geçmenize imkan tanır.

UDA’nın Genel özelliklerine baktığımızda özel eğitimde tek düze yaklaşımdan kenara çıkmamıza ve tamamen çocuğun bireysel ihtiyaçlarına uygun yol katetmemize ve yine çocuğumuzun birseysel özelliklerine göre uzun vade amaç kısa vade amaç eğitim ve öğretim planına uygun hareket etmemizde bize gerekli olan esnekliği sağlar.

Uygulamada en çok ihtiyaç duyulan noktalardan birisi olan motivasyon içselleştirmede kullanılan pekiştireçler ve yine bunların verilme sıklığı azaltılması sembol hale dönmesi analizle sistemli azaltma ile münkündür. Geleneksel yapının klasik koşullamasını günümüzün eğitim planına uygun ve çocuğumuzun bizim için belirlemiş olduğu birincil ve ikincil pekiştireç ile motive etmemize yardımcı olur ve oluşan motivasyon eğitim planımızı uygulamada bizim en büyük yardımcımız oluyor.

Pekiştirme tarifesi ve  pekiştirmenin ardından gelen pekiştireç sözleşmesi ile çocuğumuzla yaptığımız  uygulama  yapılan müdahalenin ardıcıl ve yine sistemli ilerlemesi ve kontrolü ile yapılan uygulamanın ne kadar yol kat ettiğini görmemizi sağlıyor.

Yapılan beceri analizleri çocuğumuzun fiziksel psikoloji bilişsel yeterliliklerini göz önünde bulundurarak yapılması bir sonraki kısma geçişini kolaylaştırması ile sistemli ilerlemeyi ve ilerleme olmayan noktaları yine analiz edilmesi özelliği ile müdahele yöntemleri geliştirmemize imkan tanıyor ve öncül davranış sonuç uyaranlarını da kontrol ederek istenmeyen veya sosyalleşmeyi ve öğrenmeyi engelleyen durumlara uygun yine müdahele yöntemi geliştirmemize imkan sağlıyor.

Tüm dünyada farklı disiplinlerden çok sayıda uzmanın çalıştığı otizm alanında en etkili uygulamaların eğitsel nitelikli çalışmalarla gerçekleştirilebildiği görülmektedir. Otizm spektrum bozukluğu olan bireyler için sunulan eğitim uygulamaları odaklanmış uygulamalar ve kapsamlı uygulamalar olarak sınıflandırılmaktadır. Kapsamlı uygulamalar otizmin tüm yetersizlik alanlarında geniş çaplı etkiler yaratmak amacıyla geliştirilmiş uygulamalardır. Bu çalışmada otizm alanında kullanılan kapsamlı uygulamalar arasında yer alan erken ve yoğun davranışsal eğitim (EYDE), Denver erken başlama modeli (ESDM), TEACCH, duyusal bütünleştirme terapisi (DBT), etkileşimsel oyun terapisi (Floortime/DIR), ilişki geliştirme uygulaması (RDI) ve temel tepki öğretimine (TTÖ) ilişkin açıklamalara yer verilmiştir

Bütün bu eğitimler ve yaklaşımlar arasından çoğumuzun gelişimi siz ebeveynlerin takibi ve katılımı ile mümkündür. Her kalbe bir umut diyerek çıktığımız bu yolda değerli aile ve çocuklarımıza rehber olmaktır.

                                                             Eğitim  Koordinatörü/Psikolog

                                                                         ONUR ŞİMŞEK